Ratna rekontekstualizacija sećanja na poslednje Obrenoviće kroz prizmu austrijskog otkrivanja spomen-ploče u staroj Crkvi Svetog Marka u Beogradu

Abstract

Rad je usredsređen na inicijativu austrijskih okupacionih vlasti da 1916–1917. godine, u zenitu Velikog rata, obnove nekadašnju Crkvu Svetog Marka na Tašmajdanu i unutar nje podignu nadgrobni spomenik kralju Aleksandru i kraljici Dragi čiji su zemni ostaci do tada neprilično, bez prigodnog epitafa, počivali u grobnici Ane, udovice gospodara Jovana Teodorovića Bbrenovića. Uz analizu likovnog rešenja datog funeralnog spomenika, ispitaćemo i da li se ova realizovana, naizgled paradoksalna, intencija okupatora može tretirati kao odraz nostalgije prema svrgnutoj dinastiji u kojoj je, tokom nemalog perioda njenog stolovanja, prepoznat posrednik u učvršćivanju uticaja Dunavske monarhije ili taj čin treba prvenstveno promatrati u svetlu šireg tanatopolitičkog konteksta u kome su, veštom manipulativnom igrom, reaktivirane aluzije i reminiscencije na okrvavljeni obrenovićevski presto poslužile kao predlošci za difamaciju ratnog ideološkog protivnika oličenog u liku kralja Petra I Karađorđevića, pa i čitavog srpskog naciona. Najzad, nastojaćemo da u odnosu prema ovom spomeniku utvrdimo i okolnosti koje su sve do nemačkog bombardovanja 1941. i premeštanja grobnica Obrenovića u kriptu nove Crkve Svetog Marka uslovile njegov zaborav, štaviše dovele u pitanje samo njegovo postojanje.